"Z AMICOR-em po zdrowie" - Nekielska Akademia Zdrowia
Bóle stawów a choroby reumatyczne.
Bóle stawów, bóle kości, bóle mięśni są prawdopodobnie najczęściej zgłaszanymi dolegliwościami w gabinecie lekarskim. Nie ma chyba osoby, która nie odczuwałaby nigdy takich objawów. Zmiany w układzie kostno-stawowym są nadal najczęstszą przyczyną niepełnosprawności, inwalidztwa oraz długotrwałej niezdolności do pracy. Częstość występowania dolegliwości stawowych wzrasta z wiekiem, co niewątpliwie związane jest z postępującymi zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie kości i stawów.Zwyczajowo, w sposób uproszczony, zaburzenia układu mięśniowego, więzadeł, ścięgien, stawów i kości określamy mianem reumatyzmu lub chorobami reumatycznymi. Zmiany te ograniczają wykonywanie określonych ruchów, utrudniają wykonywanie ciężkiej pracy, a z biegiem czasu i rozwoju choroby utrudniają prawidłowe poruszanie się. Postępujące choroby kości i stawów mogą całkowicie uniemożliwić chodzenie, wykonywanie prostych czynności życia codziennego, uniemożliwić osobie chorej samoobsługę skazując ją na pomoc osoby drugiej. Wspólną cechą chorób układu ruchu są słabsze lub silniejsze bóle. W niektórych chorobach dolegliwości bólowe mogą dotyczyć określonych stawów lub okolic ciała , w innych, układowych chorobach reumatycznych dotyczą wszystkich stawów lub stawów różnych okolic ciała. Przyczyny bólów stawów mogą być różnorodne. Zdecydowanie najczęściej występuje choroba zwyrodnieniowa stawów. Jej częstość narasta z wiekiem. Chorobę zwyrodnieniową rozpoznajemy u ponad 60% osób, które przekroczyły 60 rok życia, częściej występuje u kobiet. Przez długi czas proces zwyrodnieniowy może nie powodować żadnych objawów. Następnie pojawia się ból który nasila się podczas ruchu a maleje w spoczynku. W bardziej zaawansowanych postaciach tej choroby ból może występować nawet podczas leżenia ,często uniemożliwiając sen. Po dłuższym bezruchu chorzy mają uczucie sztywności w stawach. Ograniczenia ruchomości stawów są początkowo związane z bólem, ale później również ze zniszczeniem powierzchni stawowych i zniekształceniami stawów. Często dochodzi do deformacji obrysu stawów, powstawania narośli kostnych, obrzęków stawów, gromadzenia się płynu w obrębie jamy stawowej. W chorobie tej występują zmiany związane z uszkodzeniem chrząstki stawowej i warstwy kości znajdującej się pod chrząstką stawową . Te uszkodzenia prowadzą często do wtórnych zmian zapalnych w obrębie stawów co nasila dolegliwości bólowe. Najczęściej mamy do czynienia ze zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie stawów biodrowych, stawów kolanowych oraz stawów kręgosłupa, zwłaszcza jego części szyjnej i lędźwiowo- krzyżowej. Wszystkie te stawy są szczególnie narażone na powtarzające się urazy mechaniczne prowadzące do "zużycia" stawu. Proces "zużycia stawów" przyspiesza ciągłe przeciążanie określonych części ciała , niewłaściwa postawa podczas pracy, siedzenia, stania, niewłaściwe podnoszenie lub przenoszenie dużych ciężarów. Urazy mechaniczne stawów pogłębia nadwaga oraz wrodzone lub nabyte (np. w wyniku urazów ) wady budowy układy kostnego. Poza czynnikami mechanicznymi na rozwój zmian zwyrodnieniowych w stawach ma też wpływ starzenie się chrząstki stawowej, co prowadzi do jej zmniejszenia odporności na obciążenie i postępujące uszkodzenia. W niektórych rodzinach zmiany zwyrodnieniowe występują szczególnie często lub w młodszym wieku, co jest związane z czynnikami genetycznymi. Innymi ważnymi czynnikami uszkadzającymi stawy są zapalenia stawów. W wyniku przewlekłych zapaleń stawów dochodzi często do uszkodzenia chrząstki stawowej. Czynnikami powodującymi uszkodzenie mogą być kompleksy immunologiczne , narastająca ziarnina zapalna, rozwijająca się łuszczka bądź enzymy lizosomalne obecne w zapalnym płynie stawowym. Wśród przewlekłych chorób zapalnych stawów należy wymienić najczęściej występujące:
- reumatoidalne zapalenie stawów( polyarthritis rheumatoidea, rzs, dawniej określane jako gościec przewlekły postępujący )
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ( spondyloathritis ankylopoetica, zzsk, dawniej nazywane chorobą Bechterewa )
- dna moczanowa (Arthritis urica, )
- zapalenia stawów towarzyszące przewlekłym zapalnym chorobom jelit
Objawy stawowe występują też w wielu chorobach układowych tkanki łącznej, wśród których należy wymienić: toczeń rumieniowaty układowy, twardzinę układową, zapalenie wielomięśniowe, zapalenia naczyń z martwicą, zespół Sjőgrena, zespoły nakładania. Zmiany w obrębie układu kostno-stawowego występują tez często w przebiegu przewleklych chorób metabolicznych ( np. cukrzyca) oraz schorzeń endokrynologicznych ( np. w chorobach przytarczyc, chorobach tarczycy ). Dolegliwości ze strony układu ruchu są też głównymi objawami osteoporozy. Wszystkie te schorzenia określamy wspólnie jako choroby reumatyczne, a dziedzina medycyny zajmująca się szczególnie tą problematyka to reumatologia. Reumatologia wyodrębniła się z nauki o chorobach wewnętrznych stając się gałęzią medycyny łączącą wiedzę internistyczną ze znajomością immunologii, ortopedii i rehabilitacji. Wielonarządowe zmiany w przebiegu chorób reumatycznych o podłożu immunologicznym a zwłaszcza autoimmunologicznym wymagają od lekarzy reumatologów umiejętności współpracy z wieloma wąskimi działami medycyny. Dodatkowym utrudnieniem w rozpoznawaniu, klasyfikacji i leczeniu chorób reumatycznych jest nieznajomość dokładnych przyczyn wielu chorób z tej grupy. Ostatnie lata przyniosły olbrzymi postęp w medycynie, również w dziedzinie reumatologii, jednak wiele pytań pozostaje nadal bez odpowiedzi.
Jest mi niezwykle miło zaprosić wszystkich Państwa na kolejny wykład w ramach - Nekielskiej Akademii Zdrowia.
Wykład pod tytułem "Choroby reumatyczne- prawda i mity" przygotowany specjalnie dla Państwa - wygłosi dr hab. med. Paweł Hrycaj- specjalista chorób wewnętrznych, reumatologii i immunologii klinicznej z Kliniki Reumatologii i Immunologii Klinicznej Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Wykład odbędzie się w poniedziałek 23 maja w Nekielskim Ośrodku Kultury. Początek o godzinie 18.30.
Zachęcam wszystkich do czynnego udziału w spotkaniu i skorzystania z okazji do wyjaśnienia wielu wątpliwości związanych z jakże częstymi bólami stawów.
lek. Andrzej Paciorkowski
